Stop udarom

Poradnik:
zrozumieć MIGOTANIE
PRZEDSIONKÓW

Migotanie przedsionków (ang. Atrial Fibrillation, AF) to choroba, która powoduje nieregularny i często nieprawidłowo przyspieszony rytm serca^1-3.

Jest to najczęściej występująca arytmia, dotykająca ponad 33,5 mln osób na całym świecie². Istnieje zatem duże prawdopodobieństwo, że znasz kogoś, kto z nią żyje.

Nie każdy z objawami migotania przedsionków zdaje sobie sprawę, że występuje u niego ta choroba, ale wiele osób zgłasza się do lekarza ze względu na odczucie trzepotania w klatce piersiowej^1,4.

Chociaż migotanie przedsionków zazwyczaj nie jest uważane za stan zagrażający życiu, może 4–5-krotnie zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia udaru mózgu^1,3. Dlatego tak ważne jest omówienie z lekarzem odpowiedniego planu leczenia.

* W przypadku wystąpienia bólu w klatce piersiowej skontaktuj się z lekarzem lub odwiedź najbliższy oddział pomocy doraźnej, ponieważ może być konieczna pilna interwencja medyczna⁴.

Porozmawiaj z lekarzem o migotaniu przedsionków.

bezobjawowe

Zdarzają się takie sytuacje, że migotanie przedsionków może przebiegać bezobjawowo.
Pacjenci nie odczuwają migotania przedsionków i nie wiedzą, że u nich występuje.
Takie sytuacje nie są łatwe do wykrycia, dlatego też jeśli jesteś w grupie ryzyka, to Twój lekarz może rutynowo sprawdzać Twoje tętno w ramach rutynowych badań kontrolnych. Wśród czynników ryzyka występowania migotania przedsionków wyróżnia się wiek powyżej 65 lat oraz inne schorzenia współistniejące, takie jak: cukrzyca, nadciśnienie tętnicze lub choroby sercowo-naczyniowe.

NAPADOWE

U niektórych osób z migotaniem przedsionków występują sporadyczne epizody nieregularnego rytmu serca, jednak nie jest ono obserwowane stale.
Objawy migotania przedsionków mogą, ale nie muszą się u Ciebie pojawiać. Mogą także same ustępować.
Rozpoznanie tego typu migotania przedsionków może być trudniejsze i wymagać więcej niż jednej wizyty u lekarza – w momencie badania rytm serca może być prawidłowy, ale ten rodzaj migotania także grozi udarem.

PRZETRWAŁE LUB DŁUGOTRWALE PRZETRWAŁE

Migotanie przedsionków jest przetrwałe jeśli utrzymuje się dłużej niż 7 dni, a długotrwale przetrwałe jeśli utrzymuje się dłużej niż rok.

UTRWALONE

Jeśli arytmia jest długotrwała, a lekarz wspólnie z pacjentem ustalają, że nie będą dążyć do przywrócenia prawidłowego rytmu serca, mówimy o migotaniu utrwalonym.

Nie zwlekaj — zapytaj swojego lekarza o migotanie przedsionków.

Ryzyko wystąpienia migotania przedsionków zwiększają inne choroby współistniejące, np. choroby sercowo-naczyniowe, nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca, a także zaawansowany wiek

CHOROBY SERCOWO-NACZYNIOWE W WYWIADZIE

nadciśnienie tętnicze

CUKRZYCA

JAK SPRAWDZAĆ CZĘSTOŚĆ PRACY SERCA?

Czy wiesz, że zwykła kontrola tętna może dać wskazówkę, czy występuje u Ciebie migotanie przedsionków? Kontrola tętna pomaga pacjentowi i lekarzowi w ustaleniu częstości pracy serca (tj. liczby uderzeń serca na minutę)⁵. Nieregularne tętno może wskazywać, że ryzyko wystąpienia migotania przedsionków jest większe⁶. Dlatego w przypadku zaobserwowania nieregularnego tętna należy poinformować lekarza i podjąć dalsze działania w celu oceny ryzyka. Obejmują one pełne badania lekarskie, w tym elektrokardiogram (EKG), którego wykonanie będzie konieczne przed postawieniem diagnozy przez lekarza⁷.

Najlepszym momentem na kontrolę tętna jest poranek, moment przed wstaniem z łóżka. Otrzymana wartość jest określana jako tętno spoczynkowe⁸. W spoczynku praca serca powinna być regularna, przypominać tykanie zegara i mieścić się w przedziale od 60 do 100 uderzeń na minutę^7,8.

MONITOROWANIE TĘTNA Z UŻYCIEM INTELIGENTNYCH URZĄDZEŃ

Dostępne są smartwatche i urządzenia umożliwiające śledzenie aktywności oraz monitorowanie częstości pracy serca. Niektóre z nich mogą nawet przesyłać alerty do lekarza, jeśli wykryją nieprawidłowości.

JAK W PROSTY SPOSÓB SPRAWDZIĆ TĘTNO*:

USIĄDŹ

Odpręż się i zdejmij z nadgarstka zegarek lub biżuterię^7,8.

POŁÓŻ DŁOŃ

Wnętrze Twojej dłoni powinno być skierowane ku górze^7,8.

MOCNO PRZYCIŚNIJ

Za pomocą palców wskazującego i środkowego drugiej dłoni mocno przyciśnij nadgarstek w pobliżu nasady kciuka^7,8.

NIE ZWALNIAJ NACISKU

Policz liczbę uderzeń serca w ciągu 30 sekund^7,8.

POMNÓŻ LICZBĘ UDERZEŃ

przez dwa, aby uzyskać liczbę uderzeń serca na minutę^7,8.

* Te instrukcje dotyczą nadgarstka, ale tętno można również zmierzyć w stawie łokciowym, w pachwinie lub w zgięciu kolana⁸.

Jeśli wyczuwasz nieregularne lub przyśpieszone tętno bądź kołatanie serca, sprawdź liczbę uderzeń serca przez pełną minutę⁸. Zanotuj liczbę uderzeń na minutę (tj. częstość pracy serca), a także informację, czy serce biło równomiernie czy nieregularnie.

Jeśli spoczynkowa częstość pracy serca wykracza poza zakres wartości prawidłowych i/lub jest nieregularna, należy zwrócić się o poradę do lekarza.

W JAKI SPOSÓB MIGOTANIE PRZEDSIONKÓW ROZPOZNAWANE JEST W BADANIU EKG?

Jeśli lekarz uzna, że może występować u Ciebie migotanie przedsionków, możesz otrzymać skierowanie na badanie EKG. Jest to proste badanie, które może trwać zaledwie kilka minut^7,9.

Podczas badania EKG na klatce piersiowej (a czasami również na ramionach i kostkach) umieszcza się małe elektrody, które służą do pomiaru sygnałów elektrycznych serca^7,9. Jest to badanie bezbolesne, ale jeśli masz wrażliwą skórę, klej znajdujący się na elektrodach może spowodować jej podrażnienie^7,9. Należy unikać stosowania kremów lub balsamów do ciała przed badaniem, aby elektrody utrzymały się na skórze. Konieczne może być również ogolenie klatki piersiowej⁹.

Przed badaniem EKG należy również zrezygnować z picia kawy, herbaty i napojów gazowanych, ponieważ zawarta w nich kofeina może przyspieszać bicie serca¹⁰.

Nie należy palić papierosów.Wyniki badania EKG pomogą lekarzowi określić rytm serca i ewentualnie potwierdzić, że chorujesz na migotanie przedsionków⁷.

Jeśli lekarz podejrzewa, że chorujesz na napadowe migotanie przedsionków, może poprosić Cię o noszenie przy sobie monitora umożliwiającego 24-godzinną rejestrację EKG (badanie zwane monitorowaniem metodą Holtera lub ambulatoryjnym monitorowaniem EKG) w warunkach domowych przez okres od 24 godzin do 2 tygodni. Jest to urządzenie umożliwiające rejestrację sygnałów elektrycznych serca w sposób ciągły, w związku z tym zwiększa się prawdopodobieństwo wykrycia epizodów migotania przedsionków, które nie występują przez cały czas i które jest trudno odnotować za pomocą regularnego badania EKG^11-13.

Czasami wykrycie migotania przedsionków może być trudniejsze. Na przykład w przypadku napadowego migotania przedsionków objawy nie występują przez cały czas. Może to prowadzić do nierozpoznania choroby, ponieważ w czasie wykonywania badań serce może bić prawidłowo^1,3.

BADANIA ZA POMOCĄ PRZENOŚNYCH URZĄDZEŃ EKG MOGĄ UŁATWIĆ POTWIERDZENIE ROZPOZNANIA MIGOTANIA PRZEDSIONKÓW

W razie jakichkolwiek pytań lub wątpliwości dotyczących wyników badania ekg lub innych badań przeprowadzanych w celu rozpoznania migotania przedsionków należy skonsultować się z lekarzem.

Lekarz może omówić z Tobą różne możliwości leczenia i opcje terapeutyczne, w tym leki i zabiegi, które mogą umożliwić przywrócenie prawidłowego rytmu serca.

Mogą one obejmować kardiowersję, ablację i zamknięcie uszka lewego przedsionka^14,15.

Leki

Leki antyarytmiczne, które normalizują nieprawidłową pracę serca wpływając na czynność elektryczną serca.
Leki przeciwkrzepliwe, które zmniejszają ryzyko wystąpienia udaru mózgu.

ABLACJA

Polega na wytworzeniu w sercu małych blizn, które mają zatrzymać nieprawidłowe przekazywanie sygnałów elektrycznych w sercu i docelowo przywrócić regularny rytm serca^14,16.

Ablacja serca przeprowadzana jest w szpitalu. Przez cały czas trwania ablacji podlegać będziesz ścisłemu monitorowaniu. Zabieg może trwać od 15 minut do 3 godzin i może wymagać spędzenia nocy w szpitalu, aby możliwe było monitorowanie rekonwalescencji pacjenta^16,17.

KARDIOWERSJA

Zwykle polega na podaniu do serca krótkiego, kontrolowanego impulsu elektrycznego w celu przywrócenia jego prawidłowego rytmu^14,15.

Może to brzmieć niepokojąco, jednak zajmujący się Tobą zespół opieki medycznej pomoże Ci czuć się jak najbardziej komfortowo¹⁵. Kardiowersja elektryczna odbywa się w szpitalu i zazwyczaj jest krótkim, niebolesnym zabiegiem, a większość pacjentów wraca do domu tego samego dnia^14,18.

ZAMKNIĘCIE USZKA LEWEGO PRZEDSIONKA

Ma na celu zmniejszenie ryzyka wystąpienia udaru mózgu. Stosuje się go przede wszystkim pacjentów z migotaniem przedsionków, u których przewlekłe stosowanie leczenia przeciwkrzepliwego jest przeciwwwskazane.

W razie jakichkolwiek pytań lub wątpliwości dotyczących wyników badania ekg lub innych badań przeprowadzanych w celu rozpoznania migotania przedsionków należy skonsultować się z lekarzem.

Jeśli rozpoznano u Ciebie migotanie przedsionków, konieczne może być leczenie w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia udaru mózgu. W takim przypadku lekarz może przepisać Ci lek z grupy doustnych leków przeciwkrzepliwych, które utrudniają tworzenie się zakrzepów krwi, co może pomóc w zmniejszeniu ryzyka wystąpienia udaru mózgu^19-21. Najczęściej przepisywane są dwa główne typy doustnych leków przeciwkrzepliwych: antagoniści witaminy K (warfaryna lub acenokumarol) oraz nowoczesne leki przeciwkrzepliwe^3,11,19-21. Lekarz prawdopodobnie przedstawi Ci różne opcje, aby wspólnie z Tobą podjąć decyzję, który z doustnych leków przeciwkrzepliwych będzie dla Ciebie najbardziej odpowiedni.

INFORMACJE NA TEMAT POWSZECHNIE PRZEPISYWANYCH TYPÓW LEKÓW:

NOWOCZESNE LEKI PRZECIWKRZEPLIWE (NOAC)

Są przyjmowane w postaci tabletek lub kapsułek.
Dostępne są w Polsce różne substancje.
Niektóre z nich muszą być przyjmowane podczas posiłku lub o określonych porach dnia.
W przypadku leków z grupy NOAC zwykle nie występują ograniczenia żywieniowe¹⁹, należy jednak skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą²².

ANTAGONIŚCI WITAMINY K

Zwykle mają postać tabletki i są przyjmowane doustnie^21,23.
Należy regularnie monitorować parametry wskaźnika krzepliwości krwi INR, aby ocenić działanie leku. W razie potrzeby pomoże to lekarzowi dostosować odpowiednią dawkę leku^20-22.
Niektóre pokarmy, takie jak zielone warzywa liściaste, alkohol i inne czynniki mogą wpływać na działanie tych leków w organizmie. Z tego powodu podczas przyjmowania tych substancji należy poprosić członków zespołu opieki medycznej o poradę dotyczącą diety i zawsze należy skontaktować się z nimi przed nagłą zmianą zwykle stosowanej diety^20-22. Twój lekarz prowadzący również może skierować Cię do dietetyka w celu omówienia potrzeb żywieniowych.

OMÓW TE OPCJE Z LEKARZEM W CELU USTALENIA, KTÓRY LEK PRZECIWKRZEPLIWY JEST DLA CIEBIE ODPOWIEDNI

Nieleczone lub nieprawidłowo leczone migotanie przedsionków może prowadzić do wielu powikłań, w tym: udaru mózgu, zatoru obwodowego, niewydolności serca, zawału serca, zaburzenia pamięci i pogorszenia zdolności poznawczych, a nawet nagłego zgonu sercowego²⁴.
Udar niedokrwienny mózgu to najpoważniejsze i niestety najczęstsze powikłanie nieleczonego lub leczonego nieskutecznie migotania przedsionków²⁴.
Uważa się, że migotanie przedsionków odpowiedzialne jest za około 20% przypadków udarów mózgu. Przebieg udaru mózgu – m.in. ryzyko zgonu oraz stopień trwałego upośledzenia pewnych funkcji (niedowłady, zaburzenia mowy itp.) – jest cięższy u pacjentów z migotaniem przedsionków²⁴.
W przebiegu migotania przedsionków zakłócony zostaje prawidłowy przepływ krwi wewnątrz serca, z krwi zalegającej w przedsionkach może powstać zakrzep (skrzeplina). Skrzeplina staje się materiałem zatorowym, który wędrując z prądem krwi może dotrzeć do naczynia mózgowego. Zatkanie naczynia mózgowego powoduje niedokrwieniei martwicę w mózgu, czyli udar²⁴.

W momencie wystąpienia niepokojących objawów takich jak: jednostronne pogorszenie widzenia, niedowład kończyn, trudności w mówieniu lub rozumieniu mowy, omdlenie – natychmiast dzwoń pod numer:

112 lub 999 (pogotowie ratunkowe)

W DRODZE DO SZPITALA

Wskazane jest, aby rodzina towarzyszyła choremu w celu udzielenia wywiadu o zachorowaniu (jakie objawy wystąpiły i w jakich okolicznościach), gdyż chory często nie może go sam udzielić (zaburzenia mowy, stres).

Ważne jest też dostarczenie kart informacyjnych o przebytych chorobach i przyjmowanych lekach.

W SZPITALu

Lekarz zbierze dokładny wywiad o zachorowaniu, zbada chorego, a następnie wykona szereg badań w celu określenia rodzaju i przyczyny udaru.

Jeśli chory dotrze do szpitala odpowiednio szybko od wstąpienia objawów i okaże się, że udar mózgu jest udarem niedokrwiennym, istnieje możliwość leczenia trombolitycznego -(tylko w odpowiednim czasie od początku objawów udaru). Polega ono na podaniu leku rozpuszczającego skrzep blokujący przepływ krwi w tętnicy. W niektórych szpitalach istnieje możliwość usunięcia skrzepliny mechanicznie (trombektomii) u niektórych pacjentów.

PO UDARZE

Opieka nad pacjentem, kompleksowy proces rehabilitacji: ćwiczenia ruchowe, ćwiczenia funkcji mowy i sprawności myślenia. Rehabilitacja powinna być rozpoczęta najwcześniej jak to możliwe.

W trakcie pobytu chorego w szpitalu wskazane jest, aby rodzina kontaktowała się z lekarzem i fizjoterapeutą w celu uzyskania informacji o właściwym postępowaniu z chorym i jak mogłaby pomóc w procesie rehabilitacji, aby szybciej powrócił do zdrowia.

Wczesna rehabilitacja po udarze mózgu prowadzona jest początkowo w oddziale neurologicznym i kontynuowana jest w oddziale rehabilitacyjnym lub przychodni rehabilitacyjnej.

Jeśli Ty lub ktoś z Twoich bliskich doznał udaru, zachęcamy do kontaktu z FUNDACJĄ UDARU MÓZGU

tel.: 605 647 600

Celem Fundacji jest działalność na rzecz chorych i ich rodzin, cierpiących z powodu udaru mózgu oraz innych chorób neurologicznych oraz działalność na rzecz ochrony zdrowia i opieki społecznej.

Na internetowej stronie Fundacji Udaru Mózgu www.fum.info.pl – znajdziesz wykaz wszystkich oddziałów rehabilitacyjnych z podziałem na województwa, a także wiele innych cennych wskazówek do dalszego postepowania po udarze.

Dzięki prostym zmianom stylu życia i przepisanym lekom możesz zmniejszyć ryzyko wystąpienia udaru mózgu^25,26. Należy jednak uwzględnić wymienione poniżej wskazówki.

KILKA PROSTYCH WSKAZÓWEK

Unikaj nadmiernego spożywania alkoholu.
Zaprzestań palenia tytoniu, gdyż może ono prowadzić do uszkodzenia naczyń krwionośnych oraz podnosić ciśnienie krwi.
Spróbuj ograniczyć stres, poproś o wsparcie przy rozwiązywaniu problemów przyjaciół, rodzinę czy specjalistów. Zastanów się także nad swoimi wyborami dotyczącymi zdrowego stylu zdrowia, które mogłyby poprawić Twoje samopoczucie.
Zadbaj o zdrowy sen. Śpij co najmniej 6 h dziennie. Jeśli podejrzewasz, że cierpisz na bezsenność lub obturacyjny bezdech senny, polegający na cyklicznym przerwaniu oddechu podczas snu, skontaktuj się z lekarzem.
Przestrzegaj zaleceń lekarza dotyczących przyjmowania zarówno leków przeciwkrzepliwych, jak i wszystkich innych przyjmowanych przez Ciebie leków związanych z chorobami współistniejącymi.

DIETA

Spożywaj duże ilości świeżych owoców i warzyw, a także unikaj spożywania tłustych mięs oraz nadmiernej ilości przetworzonej żywności, co pozwoli na kontrolę poziomu cholesterolu.

Zmniejsz spożycie soli, aby kontrolować nadciśnienie, czyli inne schorzenie, które może przyczyniać się do rozwoju migotania przedsionków.

Zmniejsz ilość spożywanego cukru, aby kontrolować masę ciała oraz zminimalizować ryzyko wystąpienia udaru mózgu oraz cukrzycy.

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA

Regularna aktywność fizyczna nie tylko ułatwia kontrolę masy ciała, lecz także pozwala utrzymać pozytywne nastawienie. Skonsultuj się z lekarzem przed rozpoczęciem jakichkolwiek nowych form aktywności fizycznej, ponieważ może on zalecić odpowiednie ćwiczenia, które należy uwzględnić w planie dnia.

Zmniejsz ilość spożywanego cukru, aby kontrolować masę ciała oraz zminimalizować ryzyko wystąpienia udaru mózgu oraz cukrzycy.

Pamiętaj, że z migotaniem przedsionków nadal możesz mieć wpływ na przebieg choroby oraz robić wiele rzeczy, które kochasz!²⁶

Leki przeciwkrzepliwe są przepisywane w leczeniu migotania przedsionków ze względu na działanie utrudniające powstawanie zakrzepów krwi. Dzięki temu mechanizmowi pomagają one ograniczyć ryzyko wystąpienia udaru mózgu²¹. Jednak, w miarę zmniejszenia krzepliwości krwi, leki przeciwkrzepliwe mogą również zwiększać skłonność do zasinień oraz krwawień, zwłaszcza jeśli upadniesz lub skaleczysz się. Ponadto, jeśli wystąpi krwawienie, może ono być nasilone^19-21,26. Przykładowo możesz zauważyć, że siniaczenie po uderzeniu jest bardziej intensywne niż przed przyjęciem leku przeciwkrzepliwego²⁷. Dlatego ważne jest, aby zachować ostrożność i minimalizować ryzyko urazów.

SUGEROWANE ŚRODKI OSTROŻNOŚCI, KTÓRE MOŻNA WDROŻYĆ

W KUCHNI

Zachowaj szczególną ostrożność — podczas przygotowywania posiłków używaj osłony na palec.

W OGRODZIE

Noś rękawice w czasie pracy w ogrodzie lub podczas majsterkowania.

W ŁAZIENCE

W kąpieli lub pod prysznicem używaj maty antypoślizgowej. Używaj miękkiej szczoteczki do zębów w celu ochrony dziąseł.

ZAWSZE

Noś przy sobie kartę informującą o leczeniu przeciwkrzepliwym¹³.
Informuj wszystkie osoby sprawujące nad Tobą opiekę medyczną (np. lekarza, stomatologa, pielęgniarkę lub farmaceutę), że przyjmujesz lek przeciwkrzepliwy¹³.

Jeśli wystąpi duży uraz, uderzenie w głowę lub jakikolwiek z poniższych objawów krwawienia, natychmiast powiadom o nim lekarza lub odwiedź najbliższy oddział pomocy doraźnej^15–18:

odkrztuszanie krwi;
jasnoróżowa, czerwona lub ciemnobrązowa krew w moczu;
jasnoczerwone lub ciemnobrązowe wymioty, przypominające fusy kawy;
krwiste lub smoliste stolce;
intensywne zasinienia;
krwawienia z nosa trwające ponad 10 minut, których nie jesteś w stanie samodzielnie opanować;
krwawienie z dziąseł;
bardziej obfite miesiączki u kobiet.

U niektórych pacjentów występują nudności, biegunka i/lub zgaga.

Jeśli te objawy się utrzymują, skontaktuj się z lekarzem¹⁵. Pełny wykaz możliwych działań niepożądanych znajduje się w ulotce dla pacjenta dołączonej do opakowania leku przeciwkrzepliwego. Jeśli kiedykolwiek powiążesz występowanie działań niepożądanych ze stosowanym lekiem przeciwkrzepliwym, natychmiast zasięgnij porady lekarza lub farmaceuty.

Zawsze należy mieć przy sobie kartę leczenia przeciwkrzepliwego jeśli krwawienie nie ustępuje lub coś cię zaniepokoi, natychmiast skontaktuj się z lekarzem²¹.

Pamiętaj o wizytach kontrolnych u lekarza – pomocne może być notowanie w dzienniczku lub w kalendarzu wszystkich zaplanowanych wizyt i ustawienie przypomnienia w telefonie.

Poinformuj lekarza, pielęgniarkę lub farmaceutę o wszelkich działaniach niepożądanych, które u Ciebie wystąpiły.

Zachowaj szczególną ostrożność podczas stosowania leków²⁵:

Zawsze przyjmuj leki zalecone przez lekarza – ustawienie w telefonie alarmu (np. o treści ”czas na lek”) na każdy dzień tygodnia może pomóc Ci uniknąć pomijania dawek leku.
Zawsze informuj wszystkie osoby sprawujące opiekę medyczną (np. lekarza, pielęgniarkę, farmaceutę lub stomatologa), że przyjmujesz lek przeciwkrzepliwy, szczególnie przed rozpoczęciem stosowania innych leków lub przed poddaniem się zabiegowi medycznemu.

PRZYGOTOWANIE DO WIZYTY

Zanotuj wszystkie zagadnienia, o których chcesz porozmawiać podczas kolejnej wizyty.

Zastanów się nad zagadnieniami, które mogą Cię niepokoić, i które mogą wymagać.

Zanotowanie tych kwestii pomoże Tobie i Twojemu lekarzowi zastanowić się nad nimi wspólnie podczas kolejnej wizyty.

CO ZROBIĆ, JEŚLI POMINĘŁAM/POMINĄŁEM DAWKĘ LEKU?

W przypadku pominięcia dawki pacjent powinien przyjąć lek przeciwkrzepliwy bezzwłocznie, a następnie kontynuować jego przyjmowanie jak poprzednio. W razie wątpliwości lub pominięcia więcej niż jednej dawki leku, zwróć się do lekarza lub farmaceuty.

CO ZROBIĆ, JEŚLI PRZYJĘŁAM/PRZYJĄŁEM ZBYT DUŻĄ DAWKĘ LEKU?

Natychmiast poinformuj lekarza w przypadku przyjęcia większej niż zalecana dawki leku przeciwkrzepliwego. Na wizytę zabierz ze sobą opakowanie leku, nawet jeśli nie ma w nim już tabletek. W tym przypadku istnieje podwyższone ryzyko wystąpienia krwawienia w ciągu najbliższych 24 godzin od momentu przyjęcia podwójnej dawki leku, bo krew stanie się bardziej rozrzedzona niż być powinna.

JAKI LEK ZASTOSOWAĆ, GDY WYSTĄPI GORĄCZKA LUB BÓL?

Rekomendowanym lekiem jest paracetamol. Inne leki przeciwbólowe z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, tzw. NLPZ (np. ibuprofen, diklofenak, kwas acetylosalicylowy), mogą zwiększać ryzyko krwawienia w trakcie leczenia przeciwkrzepliwego i nie są zalecane.

W przypadku pytań lub wątpliwości dotyczących leków przeciwkrzepliwych lub działań niepożądanych należy skonsultować się z lekarzem.

PIŚMIENNICTWO

1. Mayo Clinic. Atrial fibrillation. Czerwiec 2019 r. Dokument dostępny pod adresem: www.mayoclinic.org/diseases-onditions/atrial-fiaabrillation/symptoms-causes/syc-20350624. Ostatni dostęp: czerwiec 2020 r.

2. Morillo CA, et al. J Geriat Cardiol 2017; 14: 195–203.

3. Stroke Association. Atrial fibrillation. Dokument dostępny pod adresem: www.stroke.org.uk/what-is-stroke/are-you-at-risk-of-stroke/atrial-fibrillation. Ostatni dostęp: czerwiec 2020 r.

4. NHS. Atrial fibrillation – Symptoms. Dokument dostępny pod adresem: www.nhs.uk/conditions/atrial-fibrillation/symptoms/. Ostatni dostęp: czerwiec 2020 r.

5. NHS. How do I check my pulse? Dokument dostępny pod adresem: www.nhs.uk/common-health-questions/accidents-first-aid-and-treatments/how-do-i-check-my-pulse/. Ostatni dostęp: czerwiec 2020 r.

6. BHF. How to check your pulse. Dokument dostępny pod adresem: www.bhf.org.uk/informationsupport/tests/checking-your-pulse. Ostatni dostęp: czerwiec 2020 r.

7. NHS. Atrial fibrillation – Diagnosis. Dokument dostępny pod adresem: www.nhs.uk/conditions/atrial-fibrillation/. Ostatni dostęp: czerwiec 2020 r.

8. Arrhythmia Alliance. Know Your Pulse Factsheet. Kwiecień 2009 r.; aktualizacja w styczniu 2017 r. Dokument dostępny pod adresem: www.heartrhythmalliance.org/aa/uk/know-your-pulse. Ostatni dostęp: czerwiec 2020 r.

9. NHS. Electrocardiogram (ECG). Dokument dostępny pod adresem: www.nhs.uk/conditions/electrocardiogram/. Ostatni dostęp: czerwiec 2020 r.

10. Everyday Health. Caffeine, Your Heart and Exercise. Dokument dostępny pod adresem: www.everydayhealth.com/columns/jared-bunch-rhythm-of-life/caffeine-your-heart-and-exercise/. Ostatni dostęp: czerwiec 2020 r.

11. NICE CG180. Atrial fibrillation: management. 2014 r. Dokument dostępny pod adresem: www.nice.org.uk/guidance/cg180/resources/atrial-fibrillation-management-pdf-35109805981381. Ostatni dostęp: czerwiec 2020 r.

12. British Heart Foundation. ECG. Dokument dostępny pod adresem: www.bhf.org.uk/informationsupport/tests/ecg. Ostatni dostęp: czerwiec 2020 r.

13. Galli A, et al. Arrhythm Electrophysiol 2016; 5: 136–143.

14. NHS. Treatment – atrial fibrillation. Kwiecień 2018 r. Dokument dostępny pod adresem: www.nhs.uk/conditions/atrial-fibrillation/treatment/. Ostatni dostęp: czerwiec 2020 r.

15. Mayo Clinic. Atrial fibrillation – Diagnosis. Czerwiec 2019.r. Dokument dostępny pod adresem: www.mayoclinic.org/diseases-conditions/atrial-fibrillation/diagnosis-treatment/drc-20350630. Ostatni dostęp: czerwiec 2020 r.

16. Mayo Clinic. Cardiac ablation. Wrzesień 2019 r. Dokument dostępny pod adresem: www.mayoclinic.org/tests-procedures/cardiac-ablation/about/pac-20384993. Ostatni dostęp: czerwiec 2020 r.

17. BHF. Catheter ablation. Dokument dostępny pod adresem: www.bhf.org.uk/informationsupport/heart-matters-magazine/medical/catheter-ablation. Ostatni dostęp: czerwiec 2020 r.

18. Mayo Clinic. Cardioversion. Styczeń 2018 r. Dokument dostępny pod adresem: www.mayoclinic.org/tests-procedures/cardioversion/about/pac-20385123. Ostatni dostęp: czerwiec 2020 r.

19. NHS. Anticoagulant medicines – Overview. Dokument dostępny pod adresem: www.nhs.uk/conditions/anticoagulants/. Ostatni dostęp: czerwiec 2020 r.

20. NICE. Atrial fibrillation: medicines to help reduce your risk of a stroke – what are the options? 2014. Dokument dostępny pod adresem: www.nice.org.uk/guidance/cg180/resources/atrial-fibrillation-medicines-to-help-reduce-your-risk-of-a-stroke-what-are-the-options-patient-decision-aid-pdf-243734797. Ostatni dostęp: czerwiec 2020 r.

21. Stroke Association. Atrial fibrillation (AF) and stroke. Maj 2019.r. Dokument dostępny pod adresem: www.stroke.org.uk/sites/default/files/media-root/f26_atrial_fibrillation_and_stroke_v4_ web.pdf. Ostatni dostęp: czerwiec 2020 r.

22. NHS. Warfarin. Kwiecień 2019 r. Dokument dostępny pod adresem: www.nhs.uk/medicines/warfarin/. Ostatni dostęp: czerwiec 2020 r.

23. Lane DA, et al. Circulation 2015; 131: e412–e415.

24. Medycyna Praktyczna. Migotanie Przedsionków. Październik 2019 r. Dokument dostępny pod adresem: https://www.mp.pl/pacjent/choroby-ukladu-krazenia/choroby/218725,migotanie-przedsionkow.

25. NHS. Considerations – anticoagulant medications. Maj 2018.r. Dokument dostępny pod adresem: www.nhs.uk/conditions/anticoagulants/considerations/. Ostatni dostęp: czerwiec 2020 r.

26. Sabzwari SRA, et al. Cureus 2018; 10: e2682.

27. NHS. Warfarin. Kwiecień 2019 r. Dokument dostępny pod adresem: www.nhs.uk/medicines/warfarin/. Ostatni dostęp: czerwiec 2020 r.

Treści zamieszczone na stronie mają wyłącznie charakter informacyjny, nie mogą być traktowane jako forma konsultacji medycznej i nie mogą zastąpić konsultacji lekarza, do którego należy ostateczna decyzja o sposobie i zakresie stosowanego leczenia lub szczepienia.

Uwaga!: Pfizer Polska jako właściciel praw autorskich i pokrewnych do filmów zamieszczanych na niniejszej stronie zezwala nieodpłatnie placówkom ochrony zdrowia na kolportaż tych filmów w przychodniach, lecznicach i szpitalach oraz na stronach internetowych placówek w celu udostępnienia go pacjentom. Udzielamy niniejszym podmiotom leczniczym licencji na wyświetlanie filmów na ekranach dostępnych w poczekalniach lub innych miejscach, gdzie przebywają Wasi pacjenci oraz udostępniania na stronach internetowych Państwa lecznic*.

*Licencja obejmuje wprowadzenie do pamięci komputera, wyświetlanie i nadawanie za pomocą wizji i fonii lub w systemach informatycznych podmiotów leczniczych. Licencja obowiązuje do odwołania. Licencja dotyczy terenu Polski.

Niniejszym informujemy, że serwis www.stopudarom.pl, w żadnym przypadku nie został stworzony w celu udzielania - porad ani konsultacji medycznych. Zastrzegamy równocześnie, że wszelkie informacje przekazywane za pośrednictwem serwisu internetowego www.stopudarom.pl mają wyłącznie charakter informacyjny i nie mogą w żadnym przypadku zastępować fachowej porady udzielonej przez lekarza bądź inną osobę upoważnioną do udzielenia takich porad.

PP-ELI-POL-2290/11/2023

Pfizer Polska Sp. z o.o. ul. Żwirki i Wigury 16 B, 02-092 Warszawa. Kapitał zakładowy 33.860000 zł. KRS 0000022310. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy. NIP 5213115586. BDO 000189470.

czym jest MIGOTANIE PRZEDSIONKÓW?

Porozmawiaj z lekarzem o migotaniu przedsionków.

JAKIE SĄ POSTACI MIGOTANIA PRZEDSIONKÓW?

bezobjawowe

NAPADOWE

PRZETRWAŁE LUB DŁUGOTRWALE PRZETRWAŁE

UTRWALONE

Nie zwlekaj — zapytaj swojego lekarza o migotanie przedsionków.

Ryzyko wystąpienia migotania przedsionków zwiększają inne choroby współistniejące, np. choroby sercowo-naczyniowe, nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca, a także zaawansowany wiek

CHOROBY SERCOWO-NACZYNIOWE W WYWIADZIE

nadciśnienie tętnicze

CUKRZYCA

SAMODZIELNE BADANIE CZĘSTOŚCI I RYTMU PRACY SERCA

JAK SPRAWDZAĆ CZĘSTOŚĆ PRACY SERCA?

MONITOROWANIE TĘTNA Z UŻYCIEM INTELIGENTNYCH URZĄDZEŃ

JAK W PROSTY SPOSÓB SPRAWDZIĆ TĘTNO*:

USIĄDŹ

POŁÓŻ DŁOŃ

MOCNO PRZYCIŚNIJ

NIE ZWALNIAJ NACISKU

POMNÓŻ LICZBĘ UDERZEŃ

Jeśli spoczynkowa częstość pracy serca wykracza poza zakres wartości prawidłowych i/lub jest nieregularna, należy zwrócić się o poradę do lekarza.

DIAGNOSTYKA MIGOTANIA PRZEDSIONKÓW CZĘSTOŚĆ I RYTM PRACY SERCA

W JAKI SPOSÓB MIGOTANIE PRZEDSIONKÓW ROZPOZNAWANE JEST W BADANIU EKG?

BADANIA ZA POMOCĄ PRZENOŚNYCH URZĄDZEŃ EKG MOGĄ UŁATWIĆ POTWIERDZENIE ROZPOZNANIA MIGOTANIA PRZEDSIONKÓW

W razie jakichkolwiek pytań lub wątpliwości dotyczących wyników badania ekg lub innych badań przeprowadzanych w celu rozpoznania migotania przedsionków należy skonsultować się z lekarzem.

JAKIE SĄ MOŻLIWOŚCI LECZENIAMIGOTANIA PRZEDSIONKÓW?

JAKIE SĄ MOŻLIWOŚCI LECZENIA MIGOTANIA PRZEDSIONKÓW?

Leki

ABLACJA

KARDIOWERSJA

ZAMKNIĘCIE USZKA LEWEGO PRZEDSIONKA

W razie jakichkolwiek pytań lub wątpliwości dotyczących wyników badania ekg lub innych badań przeprowadzanych w celu rozpoznania migotania przedsionków należy skonsultować się z lekarzem.

FARMAKOTERAPIA MIGOTANIE PRZEDSIONKÓW

INFORMACJE NA TEMAT POWSZECHNIE PRZEPISYWANYCH TYPÓW LEKÓW:

NOWOCZESNE LEKI PRZECIWKRZEPLIWE (NOAC)

ANTAGONIŚCI WITAMINY K

OMÓW TE OPCJE Z LEKARZEM W CELU USTALENIA, KTÓRY LEK PRZECIWKRZEPLIWY JEST DLA CIEBIE ODPOWIEDNI

POWIKŁANIA MIGOTANIAPRZEDSIONKÓW

CO ZROBIĆ W SYTUACJI PODEJRZENIA WYSTĄPIENIA UDARU MÓZGU?

W DRODZE DO SZPITALA

W SZPITALu

PO UDARZE

JAK ZMNIEJSZYĆ RYZYKO WYSTĄPIENIA UDARU MÓZGU ZWIĄZANEGO Z MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW?

JAK ZMNIEJSZYĆ RYZYKO WYSTĄPIENIA UDARU MÓZGU ZWIĄZANEGO Z MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW?

KILKA PROSTYCH WSKAZÓWEK

DIETA

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA

Pamiętaj, że z migotaniem przedsionków nadal możesz mieć wpływ na przebieg choroby oraz robić wiele rzeczy, które kochasz!26

CO ZROBIĆ, JEŚLI WYSTĘPUJĄ U CIEBIE KRWAWIENIA ZWIĄZANE Z PRZYJMOWANIEM LEKÓW PRZECIWKRZEPLIWYCH?

SUGEROWANE ŚRODKI OSTROŻNOŚCI, KTÓRE MOŻNA WDROŻYĆ

W KUCHNI

W OGRODZIE

W ŁAZIENCE

ZAWSZE

Zawsze należy mieć przy sobie kartę leczenia przeciwkrzepliwego jeśli krwawienie nie ustępuje lub coś cię zaniepokoi, natychmiast skontaktuj się z lekarzem21.

ŻYCIE Z MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW

Zachowaj szczególną ostrożność podczas stosowania leków25:

PRZYGOTOWANIE DO WIZYTY

NAJCZĘSTSZE PYTANIA: SYTUACJE SZCZEGÓLNE I WYJĄTKOWE

CO ZROBIĆ, JEŚLI POMINĘŁAM/POMINĄŁEM DAWKĘ LEKU?

CO ZROBIĆ, JEŚLI PRZYJĘŁAM/PRZYJĄŁEM ZBYT DUŻĄ DAWKĘ LEKU?

JAKI LEK ZASTOSOWAĆ, GDY WYSTĄPI GORĄCZKA LUB BÓL?

W przypadku pytań lub wątpliwości dotyczących leków przeciwkrzepliwych lub działań niepożądanych należy skonsultować się z lekarzem.

PIŚMIENNICTWO

SAMODZIELNE BADANIE CZĘSTOŚCI
I RYTMU PRACY SERCA

JAKIE SĄ MOŻLIWOŚCI LECZENIA
MIGOTANIA PRZEDSIONKÓW?

POWIKŁANIA MIGOTANIA
PRZEDSIONKÓW

CO ZROBIĆ W SYTUACJI PODEJRZENIA
WYSTĄPIENIA UDARU MÓZGU?

JAK ZMNIEJSZYĆ RYZYKO WYSTĄPIENIA
UDARU MÓZGU ZWIĄZANEGO
Z MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW?

Pamiętaj, że z migotaniem przedsionków nadal możesz mieć wpływ na przebieg choroby oraz robić wiele rzeczy, które kochasz!²⁶

Zawsze należy mieć przy sobie kartę leczenia przeciwkrzepliwego jeśli krwawienie nie ustępuje lub coś cię zaniepokoi, natychmiast skontaktuj się z lekarzem²¹.

Zachowaj szczególną ostrożność podczas stosowania leków²⁵:

NAJCZĘSTSZE PYTANIA:
SYTUACJE SZCZEGÓLNE I WYJĄTKOWE